پادژهای روسی (راهنمای کامل حالت های دستوری + جدول)

در این درس از مجموعه دروس آموزش رایگان زبان روسی به مبحث معرفی انواع پادژها یا حالت های دستوری می‌پردازیم. پادژ حالت دستوری کلمات در زبان روسی است که نقش و جایگاه کلمات ‌ را در جمله مشخص می‌کند. مبحث پادژ (Падеж) یا به‌عبارت دیگر حالت‌های دستوری به این دلیل اهمیت دارد که پله اول در یادگیری دیگر مهارت‌های روسی ازجمله مکالمه است. اگر شما کوچک‌ترین آشنایی با دستور زبان روسی و ساختن جملات در زبان روسی داشته باشید، حتماً متوجه می‌شوید مبحث حالت‌های دستوری در زبان روسی بسیار بسیار کلیدی است؛ زیرا شما برای ساختن جملات مختلف استفاده ازپادژ‌ها نیازبه دارید.

فرقی ندارد که جملات شما ساده هستند یا پیشرفته و سخت، در هر صورت جمله شما باتوجه‌به ساختار آن در یکی از پادژهای ششگانه قرار می‌گیرد. به این مثال توجه کنید: من به مادرم گفتم: « کلید روی میز است.» در این مثال من و کلید، حالت فاعلی هستند. به مادرم، حالت متممی و روی میز حالت حرف اضافی است.

می‌بینید که برای بیان همین جمله ساده از 3 پادژ مختلف استفاده کرده‌ایم. به بیان دیگر این افعال هستند که با ایجاد سوالاتی باعث اضافه شدن نقش‌های جدید مثل نهاد، گزاره، مفعول، متمم و…. به جمله می‌شوند و اَشکال جدیدی را می‌سازند که به هریک حالت دستوری یا پادژ می‌گوییم. به مثال‌های زیر درباره فعل любить توجه کنید:

در جدول بالا سوال кто به‌معنی چه کسی باعث اضافه شدن نهاد Антон به جمله و باعث ایجاد فاعل و به‌دنبال آن ایجاد حالت فاعلی می‌شود.

در جدول بالا سوال что به‌معنی چه چیزی باعث اضافه شدن مفعولистория به جمله و ایجاد حالت مفعولی مستقیم می‌شود. اگر دقت کنید در جدول دوم کلمه история به‌معنای تاریخ که کلمه‌ای مونث است، تبدیل به историю‌ شده است. درواقع این کلمه درحالت مفعولی صرف شده است.

یکی دیگر از ویژگی‌های حالت‌های دستوری در زبان روسی تغییردهنده و صرفی بودن آن‌هاست. به این معنا که پایانه صرفی اسامی و به‌دنبال آن‌ پایانه صرفی صفت و ضمایر مربوط به آن‌ها در حالت‌های مختلف تغییر می‌کند. مثال:

.Моей сестре 30 лет

خواهرم 30 ساله است.

در مثال بالا моя сестра با قرار گرفتن در حالت دستوری جدید صرف شده و حالت‌های دستوری آن تغییر کرده است. ما در این مقاله صرفا به معرفی کوتاه هریک از پادژها پرداخته و به موضوع تغییرات صرفی کلمات نمی‌پردازیم.

سرفصل پادژها یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث در گرامر زبان روسی است. اگر می‌خواهید به پادژها مسلط شوید، حتما نگاهی به آموزش پادژهای روسی بیندازید.

انواع پادژها (حالت‌های دستوری) در زبان روسی

به طور کلی 6 حالت دستوری در زبان روسی وجود دارد که عبارتند از:

ترتیب بررسی پادژها در این مقاله بر اساس ترتیب کتاب‌های مرجع به‌ویژه کتاب تمرینات خاورونینا است.

1. حالت فاعلی یا имени́тельный паде́ж

حالت فاعلی یا به‌عبارتی حالت نهادی، پادژ اول است که دردوره آموزش زبان روسی سطح a1 تدریس می‌شود. در همه فرهنگ‌های لغات روسی تمامی کلمات در حالت فاعلی قرار دارند. این حالت در پاسخ به سوالات ?кто یا ?что ایجاد می‌شود.

در مثال‌های بالا Антон و книга در حالت فاعلی قرار دارند.

2. حالت حرف اضافه‌ای یا Предло́жный паде́ж

حالت حرف اضافه‌ای که به آن پادژ ششم هم می‌گویند. درپادژ 6 روسی اسامی، صفات، اعداد و ضمایر بدون حرف اضافه به کار برده نمی‌شوند و در پاسخ به سوالات زیر ایجاد می‌شوند.

از مهم‌ترین کاربردهای پادژ حرفه اضافه ای بیان مکان با حروف в وна و به‌معنای در… است. مثال‌های زیر را ببینید:

مثال 1:

?Где находится аптека

داروخانه کجا قرار دارد؟

.Аптека находится на этой улице

داروخانه در این خیابان قرار دارد.

مثال 2:

?О чём они говорят

آن‌ها درباره چه چیزی صحبت می‌کنند؟

.Они говорят об учителях

آن‌ها درباره معلم‌ها صحبت می‌کنند.

کلمات بولد شده در مثال های بالا در حالت حرف اضافه‌ای قرار دارند.

3. حالت مفعولی یا Вини́тельный паде́ж

به این حالت حالت مفعولی مستقیم یا پادژ چهارم هم می‌گویند. همان‌طورکه در زبان فارسی بعضی افعال به مفعول نیاز دارند، در زبان روسی هم بعضی افعال در پاسخ به سوالات ?кого (چه کسی را؟) و ?что (چه چیزی را؟) مفعول می‌خواهند. یکی دیگر از کاربرد های بسیار مهم این پادژ بیان جهت حرکت با حروف اضافه на و в به‌معنای به سوی…. است.

مثال 1:

?Кого он видел

او چه کسی را دید؟

.Он видел преподавателя

او استاد را دید.

مثال 2:

?Куда ты идёшь

به کجا می‌روی؟

.Я иду в университе

به سوی دانشگاه می‌روم.

کلمات برجسته در مثال‌های بالا در حالت مفعولی قرار دارند.

4. حالت متممی یا Да́тельный паде́ж

حالت متممی که به آن حالت مفعولی غیرمستقیم و پادژ سوم هم می‌گویند، هم با حرف اضافه к به‌معنای نزد چیزی یا کسی و هم بدون حرف اضافه و در پاسخ به سوالات ?кому (به چه کسی؟ یا برای چه کسی؟) و ?чему (به چه چیزی؟ یا برای چه چیزی؟) ایجاد می‌شود. از دیگر کاربردهای مهم این پادژ بیان سن و سال است.

مثال 1:

?Сколько тебе лет

تو چند سال داری؟

.Мне 35 лет

من 35 سال دارم.

مثال 2:

?Кому мама подарила подарок

مادر برای چه کسی هدیه خرید؟

.Мама подарила подарок вам

مادر برای شما هدیه خرید.

کلمات پررنگ‌شده در مثال های بالا در حالت متممی قرار دارند.

5. حالت اضافی یا Роди́тельный паде́ж

حالت اضافی یا پادژ 2 در پاسخ به سوالات ?чего (برای اسامی بی‌جان) و ?кого (برای اسامی جاندار) در کاربردهای متنوع استفاده می‌شوند. یکی از مهم‌ترین کاربردهای پادژ 2 بیانِ داشتنِ کسی یا چیزی با حرف اضافه у است.

مثال 1:

?У кого есть магазин

چه کسی مغازه دارد؟

.У моего брата есть магазин

برادرم مغازه دارد.

مثال 2:

.Подожди пажалуйста, три минуты

لطفا سه دقیقه صبر کن.

کلمات بولدشده در مثال های بالا در حالت اضافی قرار دارند.

6. حالت همراهی یا Твори́тельный паде́ж

حالت همراهی یا پادژ بایی که به آن پادژپنجم هم می‌گویند، در پاسخ به سوالات ?кем برای اسامی جاندار و ?чем برای اسامی بی‌جان ایجاد می‌شود. این پادژ کاربردهای متنوعی هم دارد؛ ازجمله بیان مفهوم همرا کسی یا چیزی با حرف اضافه с.

مثال 1:

?С кем вы ехали в кино

شما با چه کسی به سینما رفتید؟

.Мы ехали в кино с друзьями

ما با دوستانمان به سینما رفتیم.

مثال 2:

.Они разговаривали с папугаем

آن‌ها با طوطی صحبت کردند.

کلمات بولد شده در مثال های بالا در حالت همراهی قرار دارند.

منابع استفاده شده:

• کتاب آشنایی مقدماتی با دستور زبان روسی اثر دکتر مهنوش اسکندری؛
• کتاب تمرینات روسی خاورونینا؛
• کتاب آموزش نوین زبان روسی اثر دکتر حسین لسانی؛
• کتاب دستور آموزشی زبان روسی اثر دکتر سید حسن زهرایی