جمع بستن اسامی در زبان روسی

در زبان فارسی به‌طور عمومی از علامت «ها» برای جمع بستن استفاده می‌شود؛ مثل: کتاب­‌ها، خانه‌­ها، روزنامه­‌ها و… . در زبان انگلیسی هم برای جمع بستن اسامی از حرف s استفاده می­‌شود. در زبان روسی هم جمع بستن اسامی قاعده ساده‌­ای دارد. نشانه جمع در روسی حرف ы (ای سخت) و یا и (ای نرم) است که به انتهای کلمه اضافه می‌­شود. 

در این درس درباره جمع بستن اسامی در زبان روسی صحبت می‌کنیم. با مدرسه زبان روسی با مینو همراه باشید.

جمع بستن اسامی در زبان روسی 

در ادامه آموزش رایگان زبان روسی قاعده و نحوه جمع بستن هریک از اسامی مذکر، مونث و خنثی را با ذکر مثال برای هر کدام، توضیح می‌­دهیم. پیش‌نیاز یادگیری این درس، آشنایی شما با جنسیت اسامی در زبان روسی است؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم حتما سری به درس جنسیت اسامی روسی بزنید.

جمع بستن اسامی مذکر 

همان طور که در بالا اشاره کردیم اسامی مذکر در فرم مفرد به حروف بی‌صدا، й (ای کوتاه) و برخی ь (علامت نرم کننده) ختم می‌شوند.

• برای جمع بستن اسامی مذکری که به حروف بی‌صدا ختم می‌شوند، کافی است به انتهای آن‌ها حرف ы (ای سخت) اضافه شود؛ مانند:

جمع	مفرد	مثال
рассказы	рассказ	میزها
столы	стол	داستان‌ها
компьютеры	компьютер	کامپیوترها
шкафы	шкаф	قفسه‌ها
рестораны	ресторан	رستوران‌ها

 نکته بسیار مهم: در زبان روسی هفت حرف بی‌صدا (هم‌خوان) وجود دارد که به آن‌ها هم‌خوان‌های صفیری (یا اصطلاحا شیپیاشی) گفته می‌شود. این هفت حرف عبارتند از: ж,ш,ч,щ,г,к,х. نکته مهم در مورد این هفت حرف بی‌صدا آن است که بعد از آن‌ها به هیچ عنوان حرف ы (ای سخت) نوشته نمی‌شود؛ پس نتیجه می‌گیریم اگر کلمه‌ای یا درواقع کلمه مذکری به یکی از این هفت حرف بی‌صدا ختم شود، در هنگام جمع بسته شدن به‌جای حرف ы (ای سخت) در انتهای آن حرف и (ای نرم) اضافه می‌شود.

مانند کلمه врач (پزشک). همان‌طورکه می‌بینید این کلمه در انتها به حرف ч یعنی یکی از آن هفت هم‌خوان صفیری ختم شده است؛ پس برای جمع بستن آن، به‌جای ы (ای سخت)، باید از حرف и (ای نرم) استفاده کرد؛ بنابراین جمع کلمه پزشک به این صورت می‌شود: врачи (پزشک‌ها).

به مثال‌های زیر دقت کنید:

پزشکان	врачи	پزشک	врач
رفیقان	товарищи	رفیق	товарищ
مدادها	карандаши	مداد	карандаш
طبقات	этажи	طبقه	этаж
کتب کمک درسی	учебники	کتاب کمک درسی	учебник
دشمنان	враги	دشمن	враг
گناهان	грехи	گناه	грех

نحوه جمع بستن اسامی مذکر را ادامه می‌دهیم.

• اسامی مذکر مختوم به й (ای کوتاه) در هنگام جمع شدن حرف и (ای نرم) می‌گیرند؛ مانند مثال‌های زیر:

موزه‌ها	музеи	موزه	музей
حوادث	случаи	حادثه	случай
ترامواها	трамваи	تراموا	трамвай

• اسامی مذکر مختوم به ь (علامت نرم کننده) هم در حالت جمع، حرف и (ای نرم) می‌گیرند؛ مانند:

استادان	преподаватели	استاد	преподаватель
اتومبیل‌ها	автомобили	اتومبیل	автомобиль
قوها	лебеди	قو	лебедь

نحوه جمع بستن اسامی مونث

گفتیم که اسامی مونث در حالت مفرد به а، я و نیز برخی ь (علامت نرم کننده) ختم می‌شوند.

• برای جمع بستن اسامی مونث مختوم به а ابتدا حرف а را از انتهای آن حذف می‌کنیم و به‌جای آن حرف ы (ای سخت) می‌گذاریم. به نمونه‌های زیر دقت کنید:

کارخانه‌ها	фабрики	کارخانه	фабрика
راه‌ها	дороги	راه	дорога
شمع‌ها	свечи	شمع	свеча
داروخانه‌ها	аптеки	داروخانه	Аптека
موسیقی‌ها	музыки	موسیقی	музыка

• اسامی مونث مختوم به я نیز برای جمع بسته شدن، حرف и (ای نرم) می‌گیرند، مانند:

عمه‌ها، خاله‌ها	тёти	عمه، خاله	тётя
روزنامه‌ها	песни	روزنامه	песня
خانواده‌ها	семьи	خانواده	семья
ایده‌ها	идеи	ایده	идея

• اسامی مونث مختوم به ь (علامت نرم کننده) نیز در حالت جمع، حرف и (ای نرم) می‌گیرند؛ مانند نمونه‌های زیر:

شب‌ها	ночи	شب	ночь
وسیله‌ها	вещи	وسیه	вещь
امضاها	подписи	امضا	подпись

جمع بستن اسامی خنثی

گفتیم اسامی خنثی در فرم مفرد مختوم به о ، е و мя هستند.

• اسامی خنثی مختوم به о برای جمع بسته شدن، در انتها حرف а می‌گیرند؛ به عبارت دیگر در حالت جمع о تبدیل به а می‌شود. به مثال‌های زیر توجه کنید:

پنجره‌ها	окна	پنجره	окно
نامه‌ها	письма	نامه	письмо
افراد- اشخاص	лица	فرد- شخص	лицо
حلقه‌ها	кольца	حلقه	кольцо

• اسامی خنثی مختوم به е نیز به هنگام جمع شدن، حرف я می‌گیرند. مطابق نمونه‌های زیر:

دریاها	моря	دریا	море
تمرینات	упражнения	تمرین	упражнение

• فرم جمع اسامی خنثی مختوم به мя نیز به شکل زیر است که باید حفظ کرد.

اوقات	времена	وقت- زمان	время
اسامی	имена	اسم	имя

تا این جای مطلب درباره قوانین جمع بستن اسامی در زبان روسی توضیح دادیم؛ اما همان‌طورکه در درس جنسیت اسامی هم اشاره کردیم، گرامر هر زبانی استثنائاتی دارد. قطعا گرامر روسی هم از این قاعده مجزا نیست؛ پس باتوجه‌به این موضوع بعضی اسامی هستند که بنابر قواعد و قانون‌های ذکر شده در بالا جمع بسته نمی‌شوند؛ به عبارت دیگر فرم جمع این اسامی استثنا و متفاوت است. مدل جمع این اسامی را باید حفظ کنیم. یک گروه از اسامی، فارغ از آن که در فرم مفرد، مذکر، مونث یا خنثی باشند، موقع جمع بسته شدن –ья (علامت نرم کننده و حرف я ) می‌گیرند.

برادرها	братья	برادر	брать
دوستان	друзья	دوست	друг
صندلی‌ها	стулья	صندلی	стул
درختان	деревья	درخت	дерево
شوهران	мужья	شوهر	муж
فرزندان پسر	сыновья	فرزند پسر	сын
برگ‌ها	листья	برگ	лист

گروه دیگری از اسامی هم موقع جمع بسته شدن، بدون نظر گرفتن اینکه در فرم مفرد چه جنسی دارند، برخلاف قواعد کلی جمع بستن که در ابتدا اشاره کردیم، در فرم جمع حرف а می‌گیرند؛ مانند مثال‌های زیر:

خانه‌ها	дома	خانه	дом
شهرها	города	شهر	город
چشم‌ها	глаза	چشم	Глаз
پاسپورت‌ها	паспорта	پاسپورت	паспорт
قطارها	поезда	قطار	поезд
جزیره‌ها	острова	جزیره	остров
دکترها	доктора	دکتر	доктор

دو مورد از کلمات نیز در حالت جمع، کلا ریشه آن‌ها عوض می‌شود و تغییر می‌کنند. کلماتی که در جدول زیر آورده‌ایم.

مردم	люди	آدم- انسان	человек
بچه‌ها	дети	بچه	ребёнок

و درنهایت فرم جمع این سه کلمه را نیز باید حفظ کرد.

معلمان	учителя	معلم	учитель
سیب‌ها	яблоки	سیب	яблоко
همسایه‌ها	соседи	همسایه	сосед

سخن پایانی

در این درس به نکات اصلی درباره نحوه جمع بستن اسامی در زبان روسی و استثنائات آن پرداختیم. در زبان روسی علامت جمع به‌طور‌کلی حرف ы (ای سخت) و и (ای نرم) است که در انتهای اسم قرار می‌گیرد؛ اما همان‌طورکه اشاره کردیم، تعدادی از کلمات نیز هستند که فرم جمع متفاوتی دارند و فرم جمع آن‌ها را نیز به‌عنوان استثنائات فرم جمع اسامی روسی باید حفظ کرد.

مطالب پیشنهادی ما برای مطالعه:

اسامی جاندار و بی جان در زبان روسی